Θα ήταν κάπου εκεί στα 1971 όταν στο πανηγύρι της Νεράιδας, που κράταγε μέχρι τότε τρεις μέρες με την παραμονή τέσσερις, την τρίτη μέρα δεν έγινε. Θυμάμαι έβρεχε εκείνη τη μέρα, από αυτές τις καλοκαιρινές μπόρες και κάποιες γυναίκες κουβέντιαζαν λέγοντας: «Θα του χαλάσ' του πανγύρ' η βρουχή σήμιρα». Ενώ κάποια άλλη απάντησε: «Μπα δεν είνι απ' του βρουχή γειά μ', αλλά άκ'σα ότ' δε θα ματαγέν' τρίτ' μέρα, έτσ' είπαν αυτού απάν' στα μαγαζιά. Και από τότε η τρίτη μέρα καταργήθηκε.Το ίδιο έγινε μετά από χρόνια όταν το 2015 καταργήθηκε και η παραμονή του πανηγυριού, με μια απόφαση της στιγμής που είχε σαν αποτέλεσμα το πανηγύρι της Νεράιδας να γίνει και στην πράξη καθαρά διήμερο. Ένα πανηγύρι που η ιστορία του χάνεται στο μακρινό παρελθόν, με κάποιους να ισχυρίζονται πως χρονολογείται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας και συνεχή πορεία πάνω από τρεις αιώνες.Είναι γεγονός αναμφισβήτητο πως το πανηγύρι της Νεράιδας τις τελευταίες δεκαετίες το κρατούν κάποιοι ρομαντικοί συγχωριανοί, ενώ αντίθετα οι περισσότεροι έρχονται μετά το πανηγύρι από τις παραλίες, συνδυάζοντας στις διακοπές τους, θάλασσα και βουνό. Κάποιοι άλλοι έχουν χρόνια να έρθουν στο χωριό, ενώ είναι και αυτοί οι αδιάφοροι που είτε έρχονται στο πανηγύρι είτε όχι, δεν συμμετέχουν.Και σαν να μην φτάνουν αυτά έρχεται και η πανδημία και για κάνα δυο χρονιές το πανηγύρι μπήκε στο περιθώριο, με αποτέλεσμα το 2022 με την αδράνεια των χωριανών η πρώτη μέρα να μην γίνει καθόλου και να περιοριστεί μόνο τη δεύτερη στο «Διπλοκάγκελο». Ένα πανηγύρι που δεν θύμιζε τίποτε από τα παλιά και η τραγική ειρωνεία ήταν το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής να γίνει στη γιορτή του Αγίου Παντελέμωνα.Εδώ έρχεται σαν από μηχανής θεός ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νεράιδας, που τα μέλη του Δ.Σ. είχαν την έξυπνη και πρωτοποριακή ιδέα να αναβιώσουν την πρώτη μέρα του πανηγυριού στις 26 Ιουλίου της Αγίας Παρασκευής, με παραδοσιακή ζυγιά και τη συμμετοχή χορευτικών, με αποτέλεσμα να γίνει ένα όμορφο πανηγύρι με καλά στοιχεία που θύμιζε πολλά από τα παλαιά.Αυτή η πρωτοβουλία του Συλλόγου ναι μεν αναβιώνει το πανηγύρι και το κρατάει κοντά στην παράδοση, ωστόσο όμως κρύβει κάποιες παγίδες εγκυμονώντας κινδύνους, ώστε το πανηγύρι με λανθασμένες αποφάσεις και άστοχους χειρισμούς εύκολα να αλλοιωθεί να χάσει το ύφος του και κυρίως την ταυτότητά του.Στο φετινό πανηγύρι το Δ.Σ. του Συλλόγου, είτε από ενθουσιασμό και υπερβάλλοντα ζήλο, είτε από άγνοια έκανε το μεγάλο λάθος και κάλεσε χορευτικό να χορέψουν χορούς από τη Μακεδονία. Που; Στο πανηγύρι της Νεράιδας! Που ταιριάζουν οι χοροί αυτοί με το πανηγύρι της Νεράιδας; Να γινόταν μια εκδήλωση στο χωριό τον Αύγουστο σε επίπεδο φεστιβάλ χορού, το καταλαβαίνω. Ωραίο το χορευτικό που τους χόρεψε, ωραίοι και οι χοροί της Μακεδονίας όπως και όλοι οι Ελληνικοί χοροί, αλλά στο πανηγύρι της Νεράιδας, δεν δένουν ούτε με το χώρο και το χρόνο, ούτε με το ύφος και το χρώμα της περιοχής και θεωρούνται εντελώς άκαιροι. Αρέσουν λέει στο Δ.Σ. του Συλλόγου οι χοροί αυτοί. Αν στο επόμενο Δ.Σ. αρέσουν οι Κρητικοί και οι Ποντιακοί χοροί θα πρέπει να φέρουν και τα αντίστοιχα χορευτικά; Και αν στο μεθεπόμενο Δ.Σ. αρέσει ο κλασικός χορός, θα πρέπει στο πανηγύρι να φέρουν μαζορέτες; Βιαστικές αποφάσεις και άκομψες κινήσεις από το Δ.Σ. θα έλεγα ασυλλόγιστες και απερίσκεπτες.Στο πανηγύρι της Νεράιδας καλείς χορευτικά να χορέψουν τραγούδια που ακούγονταν εκείνα τα χρόνια. Τραγούδια που χόρευαν οι πατεράδες μας, οι μανάδες μας, οι παππούδες μας. Τραγούδια για να θυμηθούν οι παλαιοί και να γνωρίσουν οι νέοι. Έτσι θα αποκτήσουν βιώματα και τα μικρά παιδιά, για να πάρουν τη σκυτάλη και αργότερα να μεταλαμπαδεύσουν τη γνησιότητα του πανηγυριού και στις επόμενες γενιές. «Παράδοση δεν είναι η διατήρηση της στάχτης, παράδοση είναι η μεταφορά της φλόγας».Το καλοκαίρι του 2009 με πρωτοβουλία του Λ.Ο. «ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ», το χορευτικό του συμμετείχε στο πανηγύρι της Νεράιδας, τη δεύτερη μέρα. Είχαμε καλέσει τότε και την τηλεόραση του ARTtv δυτικής Ελλάδας για να καλύψει το πανηγύρι. Εκείνη τη μέρα η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ είχε ολοσέλιδο άρθρο για το πανηγύρι της Νεράιδας και το Λ.Ο. «ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ». Μέλλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Νεράιδας, ο οποίος είναι και στο τωρινό Συμβούλιο, μου είπε να μην χορέψει το χορευτικό με δικό του πρόγραμμα ξεχωριστά στην πλατεία, αλλά να ενσωματωθεί με τους πανηγυριώτες σε ένα κύκλο, για να μην αλλοιωθεί η παράδοση. Εγώ το σεβάστηκα και έτσι έγινε. Τώρα με τη συμμετοχή τριών χορευτικών με διαφορετικά προγράμματα, δεν αλλοιώνεται η παράδοση;Κάθε χρόνο μόλις τελειώνει το πανηγύρι, πανηγυρίζουμε. Ακούμε στις παρέες να συζητούν πάνω στα τσίπουρα, «καλό το πανηγύρι και φέτος, είχε επιτυχία, μπράβο παιδιά και του χρόνου και βάλε μας μια γύρα ακόμα».Ας μην κοροϊδευόμαστε, ή τουλάχιστον ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας, πανηγυρίζοντας για μια αγγαρεία που κάνουμε χρόνια τώρα, για μια συνήθεια που πρέπει να την κρατήσουμε σώνει και καλά με το ζόρι, έστω και μίζερα, επαναλαμβάνοντας κάθε φορά μια από τα ίδια.Το πανηγύρι γίνεται στην πλατεία του χωριού, ενώ στα μαγαζιά γίνεται γλέντι. Άλλο πανηγύρι και άλλο γλέντι, γιατί γλέντι στο καφενείο μπορεί να γίνει και άλλη μέρα και μετά το πανηγύρι και μάλιστα με λαϊκή ορχήστρα.Επιτακτική ανάγκη είναι το πανηγύρι του χωριού που γίνεται στην πλατεία, στις 26 Ιουλίου στη γιορτή της Αγίας Παρασκευής, να το διαφυλάξουμε, να το διατηρήσουμε και να το κρατήσουμε με αξιοπρέπεια, με σεβασμό και πάνω απ' όλα με μεράκι.Ο Σύλλογος Νεράιδας έχει αυτή τη δυνατότητα, αρκεί να το θέλει, φτάνει να το πιστέψει, ήδη ξεκίνησε μια προσπάθεια σώζοντας την πρώτη μέρα. Με διορθωτικές κινήσεις μπορεί να βελτιώσει σε μεγάλο βαθμό και τη δεύτερη μέρα που είναι η κορύφωση του πανηγυριού, το παραδοσιακό «Διπλοκάγκελο».Το πανηγύρι είναι το κορυφαίο γεγονός της τοπικής κοινωνίας, είναι μέρος του λαϊκού μας πολιτισμού, είναι κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, είναι μια γιορτή. Θεωρείται χώρος ιερός, που γίνεται μια ιεροτελεστία. Γι' αυτό απαιτεί σεβασμό. Σεβασμό στο θεσμό, σεβασμό στο χώρο. Ο καθένας ξεχωριστά να σέβεται το διπλανό του και κυρίως στον εαυτό του.Θυμάμαι τα χρόνια εκείνα στις δεκαετίες του '60 και '70 ήμουν μικρό παιδάκι στο πανηγύρι τους πανηγυριώτες που φορούσαν τα γιορτινά τους. Οι άντρες φορούσαν το μάλλινο ή το κάλτσινο λουλακί κοστούμι, οι γυναίκες το φόρεμα που τόνιζε τη θηλυκότητά τους, τα παιδιά με λιτή ενδυμασία αλλά καλοντυμένα, οι παπάδες επίσημα με το εξώρασο. Κάποιοι που έρχονταν από τα γύρω χωριά, έρχονταν καβάλα στα στολισμένα αλογομούλαρα, σαν να πήγαιναν σε γάμο. Και χόρευαν όλοι στο «Διπλοκάγκελο», όμορφα, πιασμένοι από τους αγκώνες, ένδειξη ομοψυχίας και ομόνοιας. Θα μου πείτε, άλλες εποχές τότε, άλλες τώρα. Οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, ο σεβασμός όμως μένει. Δε μπορεί στο «Διπλοκάγκελο» στον κορυφαίο χορό του πανηγυριού ο άλλος να είναι με τη βερμούδα και τις παντόφλες και να χορεύει με τα χέρια στις τσέπες. Ούτε η άλλη να φοράει κοντή φούστα και να σηκώνει το πόδι ψηλά, ούτε κάποια άλλη να φοράει κολάν και να φαίνονται προκλητικά οι καμπύλες της. Ούτε και κάποια άλλη τέλος πάντων να πιάνεται στο τέλος γιατί πηγαίνοντας με τη μόδα της εποχής έχει το σκυλάκι στην αγκαλιά της. Όλα αυτά απαιτούν πολιτιστική παιδεία και η παιδεία απαιτεί γνώση και πάνω απ' όλα σεβασμό.Το «Διπλοκάγκελο» απαιτεί και πειθαρχεία, στον κύκλο, στο ρυθμό, στο βήμα, στο πιάσιμο των χεριών, στη σειρά κατά ηλικία και στην ώρα έναρξης του χορού. Ξεκινάει συγκεκριμένη ώρα, κρατάει συγκεκριμένη ώρα και τελειώνει λίγο πριν το σούρουπο. Δεν μπορεί να καθυστερήσει ούτε λεπτό γιατί ο Δήμαρχος ή ο βουλευτής είναι καθοδόν και έρχεται σε δέκα λεπτά. Γιατί οι Δήμαρχοι και οι βουλευτές επιβάλλεται να σέβονται τους θεσμούς και τους άγραφους νόμους της τοπικής κοινωνίας. Οι Δήμαρχοι και οι βουλευτές έρχονται και παρέρχονται, το «Διπλοκάγκελο» μένει.Επίσης ο Σύλλογος αν θέλει να έχει καλή ζυγιά στο πανηγύρι, καλύτερα να φροντίζει να κλείνει από πολύ νωρίς και όχι την τελευταία στιγμή, χωρίς να τσιγκουνεύεται για εκατό και διακόσια ευρώ. Έχει τη δυνατότητα και τον τρόπο να φέρει μια καλή ζυγιά, γιατί ανεβάζει και την ποιότητα.Το Συρράκο είναι χωριό των Ιωαννίνων που εδώ και δεκαετίες έχει κριθεί διατηρητέο. Οι ντόπιοι με τη στήριξη των Συλλόγων κρατούν γερά στην παράδοση το πανηγύρι που έχει συνεχή πορεία πάνω από πέντε αιώνες και διακρίνεται για την αυστηρότητα του ύφους και τα παραδοσιακά αυθεντικά μουσικά ακούσματα. Το πανηγύρι του Συρράκου πριν από μερικά χρόνια είναι υπό την αιγίδα της UNESCO σαν άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Ωστόσο οι πολιτιστικοί φορείς του χωριού με τη συμμετοχή των χωριανών δεν εφησυχάζουν. Διοργανώνουν κάθε χρόνο σεμινάρια, ώστε το πανηγύρι τους να διατηρείται πιστά στην παράδοση σύμφωνα με τους άγραφους νόμους της τοπικής κοινωνίας, εξετάζοντας ακόμα και την παραμικρή λεπτομέρεια όσον αφορά το ύφος και την οργάνωση με αποτέλεσμα να μεταλαμπαδεύεται στις επόμενες γενιές ατόφιο, χωρίς την παραμικρή αλλοίωση.Γιατί να μην γίνει ακριβώς το ίδιο και στη Νεράιδα; Μια δυο μέρες πριν το πανηγύρι, με πρωτοβουλία του Συλλόγου, - ας σταματήσουν κιόλας λίγο το τάβλι στο καφενείο - και να καθιερώσουν ένα μικρό σεμινάριο με μόνο θέμα το κορυφαίο γεγονός του χωριού, προσεγγίζοντας το αυθεντικό του ύφος, για να αποκτήσει ξανά το πανηγύρι την αίγλη και το ύφος που του ταιριάζει. Αυτό επίσης μπορεί να γίνει και σε επίσημο σεμινάριο, σαν ημερίδα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα στις πόλεις όπου διαμένουν συγχωριανοί και θα είναι και μια ευκαιρία για ένα αντάμωμα. Αυτή η πρωτοβουλία-κίνηση αν δεν γίνει από τη δική μας γενιά, δεν πρόκειται να γίνει από καμιά άλλη και το πανηγύρι τα επόμενα χρόνια θα αποτελεί για εμάς τους ρομαντικούς μια γλυκιά και τρυφερή ανάμνηση.Το Δ.Σ. του Συλλόγου Νεράιδας θέλει λέει να έχει συνεργασία με συγχωριανούς, ανθρώπους που σχετίζονται χρόνια με το πανηγύρι και το λαϊκό πολιτισμό. Έχω την αίσθηση πως αυτό είναι μόνο στα λόγια, γιατί στην πράξη κάνουν ό,τι τους περνάει από το νου και αυτό που κάνουν νομίζουν πως είναι και το σωστό και πανηγυρίζουν, χωρίς καν να ακούν δεύτερη γνώμη, χωρίς να γνωρίζουν την ιστορία των πανηγυριών στη ροή του χρόνου, ούτε τη σημασία που έχουν για μια τοπική κοινωνία και το κυριότερο νομίζουν ότι το πανηγύρι τους ανήκει και μπορούν παρεμβαίνοντας να κάνουν ό,τι θέλουν.Επειδή δεν θέλω να είμαι συμμέτοχος και συνένοχος σε αυτή την αλλοίωση και την αλλοτρίωση του πανηγυριού, δεν θα ξανά ασχοληθώ ούτε με το πανηγύρι, ούτε με τα κοινά της Νεράιδας που συνδέονται με το Σύλλογο. Γιατί όπως είπε και ο Μάνος Χατζιδάκις: «Όταν συνηθίζεις το τέρας, αρχίζεις να του μοιάζεις».